کنترل رطوبت در گلخانه | دما و رطوبت مناسب برای گلخانه

رطوبت در گلخانه و رابطه آن با دما

رطوبت در گلخانه یکی از عواملی محیطی بسیار مهم می باشد که باید همراه با دما، آن را هم کنترل کرد. رطوبت و دما دو عامل جوی هستند که تغییرات یکی از آنها بر دیگری هم اثرگذار است. بعنوان مثال هرچقدر که درجه هوا بالاتر رود، توانایی جذب رطوبت بیشتری خواهد داشت. یعنی زمانیکه هوای یک محیط گرمتر میشود، میزان رطوبت نسبی آن محیط کاهش پیدا میکند. هر درجه گرما نیز مقداری معین میتواند آب در خود نگه دارد. برای کنترل دقیق رطوبت در گلخانه و عدم آسیب دیدن محصولات، باید دما و رطوبت گلخانه متناسب با یکدیگر تنظیم شوند. از آنجایی که در بیشتر گلخانه ها رطوبت همیشه بالاست باید مانع پدیده میعان و تولید شبنم شد. در ادامه این پست از بلاگ هیتر اسکندری، به بررسی روش های کنترل رطوبت در گلخانه و رابطه آن با دما خواهیم پرداخت.

اهمیت کنترل رطوبت نسبی در گلخانه

در نقطه شبنم، بخار موجود در هوا شروع به میعان و تولید شبنم میکند. وقتیکه دمای سطح برگ ها پایین تر از نقطه شبنم باشد، قطرات آب بر روی گیاه تشکیل میشوند. در گلخانه ها شبنم بیشتر بر روی سطوح سرد از جمله پوشش گلخانه، اسکلت و سطح برگ ها تشکیل میشود. با یک مثال ساده بیشتر به رابطه رطوبت نسبی، دما و تولید شبنم پی خواهید برد.

بعنوان مثال در دمای 15.5 درجه و رطوبت نسبی 85 درصد اگر دمای سطح برگ کمتر از 12.5 درجه باشد، بر روی آن شبنم ایجاد خواهد شد. اما در همین دما، اگر رطوبت نسبی به بیش از 95 درصد برسد و اگر دمای سطح برگ فقط یک درجه کمتراز محیط باشد، تولید شبنم رخ خواهد داد. تشکیل شبنم بر روی برگ ها و جوانه ها شرایط مساعدی برای رشد و تکثیر اکثر هاگ های قارچی را ایجاد میکند. اگر سطح برگ به اندازه کافی مرطوب باشد، قارچ رشد کرده بر روی آن باعث زخم بر روی برگ شده و باعث بیماری آن بوته میشود.

آبخوری و دانخوری مرغداری

مشاوره خرید

کنترل رطوبت در گلخانه نیاز به رطوبت سنج های دقیق دارد که باید با آن نقاط مختلف گلخانه را مورد سنجش قرار داد. دقت داشته باشید که میزان رطوبت نسبی مناسب در گلخانه بستگی به دمای محیط آن دارد. در دماهای گرم، گیاهان تحمل بیشتری در برابر رطوبت بالا دارند. در جدول زیر رطوبت مناسب برای ایجاد بیماری قارچی در دماهای مختلف را به تصویر کشیده ایم:

بنابراین میزان رطوبت در دماهای فوق باید کمتر از مقدار نوشته شده نگه داشته شود تا گیاهان گلخانه به بیماری قارچی دچار نشوند. شیوع بیماری های قارچی در گلخانه رابطه مستقیمی با افزایش رطوبت نسبی محیط دارد.

در روزهای گرم، میزان تعرق گیاهان و تبخیر اب از سطح خاک یا بستر کشت افزایش می یابد. هوای گرم داخل گلخانه نیز رطوبت را به شکل بخار در خود نگه میدارد. شب هنگام وقتیکه دمای هوا تا نقطه شبنم پایین می آید، پدیده میعان رخ داده و در قسمت های مختلف گلخانه قطرات شبنم شکل میگیرد. نقاط شبنم نیز برای جوانه زدن هاگ ها مطلوب بوده و از طرفی با چکه کردن شبنم از روی سقف و پوشش گلخانه بر روی گیاهان، بیماری قارچی با سرعت بیشتری در بین گیاهان منتشر خواهد شد.

برای جلوگیری از این مشکل باید سطح برگ ها را در طول شب تا هنگام طلوع آفتاب، خشک نگه داشت. این کار به واسطه کاهش آبیاری، استفاده از روش های مناسب آبیاری، گرم نگه داشت گلخانه، استفاده از پوشش دو لایه و تهویه مناسب امکان پذیر است.

روش های کاهش رطوبت در گلخانه

برای کاهش رطوبت گلخانه اقدامات مختلفی میتوان انجام دارد که عبارتند از:

آبیاری صحیح

بهتر است که آبیاری را در اوایل روز انجام داد تا سطح خاک قبل از غروب به اندازه کافی خشک شود. خاک گلخانه و بستر کشت باید زهکشی مناسبی داشته باشند تا آب اضافی در بستر باقی نماند.

از بین بردن علف های هرز

علف های هرز نیز تعرق نموده و باعث افزایش رطوبت نسبی محیط میشوند. همچنین وجود علف هرز باعث میشود تا هوا به خوبی در بین گیاهان کشت شده در جریان نباشد که این نیز به نوبه خود باعث افزایش رطوبت نسبی میشود. یکی از روش های بسیار کارامد برای جلوگیری از رویش علف های هرز، کشت گیاهان به شکل هیدروپونیک می باشد. این روش مزیت های بسیار بیشتری دیگری هم دارد که در پست جداگانه به شرح آن پرداخته ایم.

استفاده از پوشش دو لایه

در پوشش دو لایه، لایه داخلی گرم بوده و مانع از تشکیل قطرات آب بر روی آن میشود. همچنین میتوان پوشش داخلی گلخانه را با افشانه کردن خیس کرد تا قطرات شبنم بر روی پوشش به سمت طرفیت هدایت شوند و بر روی گیاهان چکه نکنند.

تهویه همزمان با گرم کردن گلخانه

برای کاهش رطوبت گلخانه میتوان درجه ترموستات هیترها را افزایش داد و همزمان با آن هوای گلخانه را تهویه کرد. در نتیجه تهویه، هوای خشک جایگزین هوای مرطوب گلخانه شده و با گرم کردن گلخانه هم مانع شوک دمایی خواهید شد و هم اینکه هوای گرم، رطوبت بیشتری را در خود نگه خواهد داشت.

توصیه میشود که این دو کار بصورت ترکیبی با هم انجام شوند. زیرا هر یک از این روش ها بصورت جداگانه کارایی کمتری دارند.

مدت زمان تهویه و گرم کردن گلخانه در این روش بستگی به نوع تجهیزات تهویه و گرمایشی گلخانه دارد. در صورت استفاده از پنجره برای تهویه، هیتر باید روشن و پنجره به اندازه 2.5 سانتی متر باز باشد.

در صورتیکه سیستم تهویه شامل هواکش ها و پنکه مخصوص گلخانه باشد، بهتر است که ابتدا هواکش ها چند دقیقه کار کنند و سپس هیترها روشن شوند. در این سیستم وقتیکه هواکش روشن است، هیتر باید خاموش شود و وقتیکه هیتر روشن شد، پنکه ها خاموش خواهند گردید تا دمای هوا بالا رود. برای کنترل عملکرد هواکش ها و هیتر در این روش باید از رله استفاده شود تا مانع کارکردن همزمان فن ها و هیتر شد. برای کاهش رطوبت بدین روش میتوان چرخه تهویه و گرم کردن را در زمان غروب و هنگام طلوع آفتاب 2 الی 3 بار در ساعت انجام داد.

گردش هوا در گلخانه

روش دیگر کاهش رطوبت اضافی در گلخانه سیرکوله هوای داخل آن می باشد. اگر هوا در اطراف برگ ها و سطح کانوپی در جریان باشد، مانع از ایجاد شبنم بر روی برگ ها خواهد شد. پنکه هایی که باعث این جریان افقی هوا در گلخانه میشوند، قطری 40 الی 60 سانتیمتری دارند. در صفحه پنکه سیرکوله گلخانه انواع این فن ها را برای شما شرح داده ایم و امکان خرید آن نیز مهیا می باشد. فن سیرکوله گلخانه تا زمانیکه هواکش ها شروع به کار نکنند، بصورت مداوم معمولا روشن هستند.

در زمان استفاده از بخاریهای موضعی و هیتر برقی در گلخانه بهتر است که دستگاه های را انتخاب کنید که فن دستگاه بصورت جداگانه قابل کنترل باشد. زیرا روشن بودن دائم پنکه در این نوع هیترها باعث گردش مداوم هوای گلخانه خواهد شد. هیتر برقی فن دار 3000 وات و جت هیتر برقی 15 کیلووات نمونه ای از این هیترها بوده که عملکرد فن در آنها بصورت جداگانه قابل کنترل است.

رعایت تراکم کشت

وقتیکه تراکم کشت به شکل فشرده باشد، جریان هوا به خوبی در بین بوته ها عبور نخواهد کرد و این باعث عدم تهویه مناسب هوا خواهد شد. کشت گیاهان با فاصله مناسب و استفاده از سکوهای شبکه ای باعث گردش بسیار مناسب هوا در داخل کانوپی و اطراف گیاه میشود. در نتیجه رطوبت نسبی پایین امده و از تشکیل شبنم بر روی برگ جلوگیری میشود.