وبسایت کارخانه هیتر اسکندری |
راه های جلوگیری از مسمومیت گازی گیاهان در گلخانه
در فصل زمستان زمانیکه از هیترها و سیستم های گرمایشی گلخانه ای استفاده میکنیم، با برخی چالش ها و تهدیدهایی از جمله مسمومیت گیاهان با گاز مونو اکسید کربن مواجه هستیم. در حالت طبیعی بیشتر سوخت های فسیلی وقتیکه به طور کامل میسوزند، گاز دی اکسیدکربن و آب از آنها تولید میشود. اما زمانیکه سوخت های فسیلی از جمله گاز، نفت یا گازوئیل به طور ناقص سوخته میشوند، به جای گاز دی اکسید کربن، گاز مونوکسید کربن از آنها تولید میشود. این گاز بسیار خطرناک و سمی بوده و علاوه بر گیاهان برای سلامت افراد حاضر در گلخانه نیز مضر است.
سیستم های گرمایشی که در گلخانه ها مورد استفاده قرار میگیرند، منبع اصلی تولید گاز مونوکسید کربن بوده لذا انتخاب یک سیستم گرمایشی مناسب برای گلخانه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. لازم به ذکر است که در هیترهایی برق، گاز کربن مونوکسید تحت هیچ شرایطی تولید نمیشود. بنابراین در صورت خرید هیتر برقی برای گلخانه نباید نگران این آلودگی باشید. در این مطلب از وبلاگ کارخانه هیتر اسکندری بیشتر در مورد مسمومیت گیاهان گلخانه ای در اثر گاز مونوکسیدکربن و روش های پیشگیری و مقابله با این خطر را برای شما شرح میدهیم.
گاز مونواکسیدکربن چیست؟
در ابتدا بهتر است که با خواص فیزیکی و شیمیایی این گاز آشنا شوید. مونوکسید کربن با فرمول شیمیایی co شناخته میشود و یک گاز بی رنگ، بدون بو بوده و خاصیت تحریک کنندگی ندارند. به همین دلیل تشخیص این گاز در محیط بسیار سخت است. گاز کربن مونوکسید به سرعت در هوا میتواند پخش شود. چراکه این گاز در هوای یک محیط بصورت لایه ای جمع نمیشود بلکه در کل محیط پراکنده میشود.
دلایل گازگرفتی گیاهان در گلخانه
احتراق ناقص سوخت ها در مشعل، عمده ترین دلیل تولید گازمونوکسید کربن در گلخانه می باشد. افزایش غلظت این گاز در گلخانه در نتیجه عوامل زیر می باشد:
- تنظیم نبودن مشعل
- وجود نشتی و سوراخ بر روی اگزوز بخاری یا بدنه هیتر
- کمبود اکسیژن در اطراف مشعل
- استفاده از دودکش نامناسب
در زمستان برای جلوگیری از هدررفت هوای گرم، ورود و خروج هوا و ورودی دریچه ها محدود بوده و این موضوع نیز به نوبه خود باعث افزایش غلظت گازها در محیطهای گلخانه ای میشود.
تأثیر مونوکسید کربن بر روی گیاهان
غلظت بالای این گاز هم برای انسان و هم برای گیاهان خطرناک است. گیاهان در اثر مسمومیت گازی کربن مونوکسید دچار تغییرات و مشکلات زیر میشوند:
- از بین رفتن گل ها و گل سوزی شدید
- توقف باردهی
- مثلثی شدن برگ ها
- هاشور شدن لبه های برگ
- پیچ خوردن برگ ها
- تشکیل میوه های بد فرم و غیره
نشتی کربن مونوکسید را چطور تشخیص دهیم؟
همانطور که در ابتدا گفته شد این گاز بدون بو و بی رنگ می باشد و با چشم و یا از طریق بویایی نمیتوان نشتی آن را تشخیص داد.
اما چندین روش برای تشخیص غلظت بالای این گاز در محیط وجود دارد:
پیدا کردن نقاط مشکوک
در نقاط مشکوک که فکر میکنید ممکن است نشتی گاز مونواکسید کربن وجود داشته باشد، با استفاده از چراغ قوه میتوانید نشتی را تشخیص دهید. بدین صورت که اگر شب هنگام به محل نشتی با چراغ قوه نور بیندازید، سایه ای از خروج گاز مونو اکسید کربن در آنجا قابل مشاهده خواهد بود. این سایه همانند سایه حرارت بوده که در روزهای داغ تابستانی بر روی اسفالت بلند میشود. در صورت وجود نشتی هرچه سریعتر محل نشتی باید تعمیر و عایق بندی شود.
استفاده از دستگاه های co سنج
غلظت گاز مونواکسید کربن در هوا بطور طبیعی بین 0.5 الی 5 پی پی ام می باشد. با دستگاه مخصوص کربن مونوکسید متر میتوان غلظت این گاز در هوا را اندازه گرفت. در صورتیکه غلظت این گاز در گلخانه بیش از حد مجاز بود هرچه سریعتر باید منبع تولید آن که دستگاه های گرمایشی هستند را بررسی کنید. توجه داشته باشید که هرگونه تأخیر در این زمینه موجب خسارت و آسیب جدی به گیاهان خواهد شد.
راه های رفع این مشکل
در صورتیکه غلظت گاز co در گلخانه زیاد باشد، در قدم اول باید هوای گلخانه را تخلیه کنید. اما تخلیه هوای گلخانه باید بدون وارد کردن استرس دمایی به بوته ها انجام گیرد. بنابراین هواکش گلخانه و دریچه ها باید بصورت اصولی تنظیم شوند. برای این منظور نیز باید گلخانه را به هواکش های مخصوص حتما مجهز کنید. برای مشاهده انواع هواکش گلخانه کلیک کنید.
در قدم بعدی باید سیستم های گرمایشی را ایرادیابی و رفع ایراد کنید. روش های تشخیص نشتی را پیش تر گفتیم.
توجه داشته باشید که گیاهانی که دچار مسمومیت کربن مونوکسید شده اند مستعد شوری و بیماری های قارچی هستند. بنابراین توصیه میشود که در زمان مسمومیت گیاهان با آبیاری گیاهان و استفاده از کود فروت ست میزان آسیب را کاهش دهید.
همچنین استفاده از کودهای حاوی اسید آمینه به رفع هرچه سریعتر مسمومیت و بهبودی گیاهان در زمان مسومیت گازی کمک میکند. توصیه میشود قبل از اقدام حتما با یک کارشناس متخصص کشاورزی نیز مشورت کنید. چرا که نحوه مصرف کودها بسته به نوع کشت و گیاه متفاوت است. گفته میشود که از مصرف کودهای npk تا زمان رفع مسمومیت گازی گیاهان استفاده نشود.
در نهایت اگر بوته ها مجددا شروع به گلدهی کردند نشانگیر این بوده که از مسمومیت با گاز co رهایی یافته اند.
راه های پیشگیری
بهترین راهکار این بوده که قبل از راه اندازی هیترها در فصل سرما حتما لوله های خروجی، اگزوز و بدنه هیتر را چک کنید تا از نبود نشتی در سیستم اطمینان حاصل شود.
همچنین رسیدن از اکسیژن کافی به مشعل باید مطمئن شوید تا احتراق به شکل کامل انجام گیرد. برای این منظور به رنگ شعله مشعل دقت کنید؛ اگر رنگ شعله آبی بود یعنی اکسیژن کافی هست و اگر زرد بود یعنی با کمبود اکسیژن مواجه هستیم و سوخت بطور ناقص میسوزد.
اشتباهات رایج که باعث مسمومیت گازی در گیاهان گلخانه ای میشود
برخی از گلخانه داران برای گرم کردن فضای گلخانه از بخاری های قدیمی یا نامناسب استفاده میکنند. برای گرمایش گلخانه باید از سیستم هایی استفاده شود که گرمایش پاک داشته باشند. در صفحه هیتر گلخانه ، بهترین نوع این سیستم ها را میتوانید مشاهده کنید.
اشتباه بعدی استفاده از دودکش های تنگ و طولانی می باشد. یا اینکه در استفاده از بخاری های قدیمی معمولا نصب کلاهک بر روی خروجی توصیه نمیشود. برای خروج بهتر گازها از اگزوز هیتر، لازم است که از لوله های مناسب استفاده شود و طول این دودکش ها بیش از حد مجاز نباشد. وگرنه دود و گازهای حاصل از سوخت در مسیر خروجی تجمع کرده و از مشعل (محل فلنچ) به داخل گلخانه نشت پیدا میکنند.
برای استفاده حداکثری از گرمای لوله بخاری، لوله ها را به شکل افقی به نقاط مختلف هدایت نکنید بلکه مسیر دودکش باید کوتاه باشد تا گازهای احتراق سریع خارج شوند.
از دیگر اشتباهاتی که باعث افزایش گاز مونوکسید در گلخانه میشود، سقف کوتاه گلخانه و نبود تهویه کافی می باشد. در فصل های سرد باید تهویه گلخانه به شکل اصولی انجام گیرد تا هم هوای تازه به داخل راه پیدا کنید و همه گیاهان دچار استرس دمایی نشوند. برای کسب اطلاعت بیشتر توصیه میکنم حتما مقاله تهویه گلخانه در زمستان را مطالعه نمایید.
جمع بندی
در این مطلب روش های جلوگیری و نحوه رفع مشکل گازگرفتگی گیاهان در اثر مسمومیت کربن مونوکسید را شرح دادیم. متأسفانه گیاهان گلخانه ای در برابر این گاز بسیار آسیب پذیر هستند و بیشتر کشاورزان زمانی متوجه عمق فاجعه میشوند که اثرات آن بر روی گلدهی، برگ ها و بوته ها نمایان میشود. توصیه میکنم که قبل از راه اندازی هیتر در گلخانه حتما مسیر دودکش، لوله های گاز و کوئل های هیتر را بررسی کنید. همچنین در زمان خرید هیتر برای گلخانه به کیفیت جنس بدنه و عایق بندی آن توجه ویژه ای داشته باشید. کارخانه هیتر اسکندری با 3 دهه سابقه تولید موفق انواع لوازم گلخانه از جمله هیتر و جت هیتر، اماده ارائه خدمات به شما گلخانه داران عزیز می باشد.
